Rapport over de ongelijkheid in de wereld

Thomas Piketty e.a.; Amsterdam, De Bezige Bij, september2018; vertaald door Olaf Brenninkmeijeren Fred Hendriks

Al enkele jaren staat ongelijkheid in het middelpunt van de politieke belangstelling: in grote delen van de wereld zijn de rijksten nog vermogender geworden, terwijl de welvaart van anderen stagneert of terugloopt.
Met een internationaal team van gezaghebbende economen (verenigd in het ‘World Inequality Lab’) schreef Piketty het Rapport over de ongelijkheid in de wereld, 2018. Het presenteert de stand van zaken, ook in opkomende economieën zoals China, India en Brazilië. Deze economieën trekken zich op aan het Westen, en de ongelijkheid tussen landen lijkt te verminderen. Tegelijk heeft de ongelijkheid binnen landen zich veelal verdiept. Uit de verschillen tussen landen is op te maken welk beleid ongelijkheid bevordert. Het rapport is een belangrijk document voor iedereen die zich zorgen maakt over een van de meest urgente onderwerpen in de hedendaagse politiek en economie. De informatie die erin gepresenteerd wordt, is van vitaal belang voor politici, beleidsmakers en wetenschappers over de hele wereld.

Gecrasht – hoe tien jaar financiële crisis de wereld veranderde

Adam Tooze; Utrecht, Het Spectrum, september 2018; vertaald door George Pape, Rob Kuitenbrouwer en Jan Wynsen

In het najaar van 2018 is het tien jaar geleden dat de wereld werd geschokt door de ineenstorting van de Amerikaanse banken.

Maar waar velen de financiële crisis als een Amerikaans georiënteerde ontwikkeling zien, is het tegendeel waar: het was een volledig samenhangend, trans-Atlantisch fenomeen.

In Gecrasht toont Adam Tooze de toppen van zijn historische kunnen. Hij geeft een originele en volledige schets van de geschiedenis van de bankencrisis en werkt vanuit een breed en gedetailleerd perspectief waarin hij verschillende keerpunten in de recente internationale geschiedenis betrekt. Wat is het verband tussen de Irakoorlog die in 2003 begon, de economische crisis van 2008 en de politieke situatie van de VS in 2018? Om de bankencrisis beter te begrijpen, plaatst Tooze deze in een bredere (geo)politieke context, onderzoekt haar invloed op Europa en Azië en toont aan dat het Westen zijn talent voor ‘grote strategie’ heeft verloren; in financiële politiek, diplomatie, veiligheid en binnenlandse politiek.

Een indrukwekkend en overtuigend verhaal waarin Tooze de opeenvolgende gebeurtenissen sinds 2008 in een geheel ander daglicht plaatst.

Fascisme - Een waarschuwing

Madeleine Albright; Amsterdam, De Arbeiderspers, 2018; vertaald door Olaf Brenninkmeijer, Rob Kuitenbrouwer en Wilfried Simons

‘Als regeringen in Europa en Amerika de opmars van het fascisme niet tegenhouden, wie dan wel?’ – Madeleine Albright

Een destructieve kracht is in de hele wereld bezig aan een hernieuwde opmars. En die kracht heeft volgens de voormalige US Secretary of State Madeleine Albright alle kenmerken van fascisme. Aan het eind van de jaren tachtig, toen de Koude Oorlog ten einde kwam, geloofde zij net als velen dat de democratie voor eens en altijd had gezegevierd. Maar bijna dertig jaar later lijkt de loop van de geschiedenis niet langer zeker.
Instituten waar ze heel haar leven op kon rekenen worden aangevallen. Democratische principes worden aan de kant gezet en de notie ‘waarheid’ wordt belachelijk gemaakt door individuen met enorme macht. Overal waar Madeleine Albright komt wordt haar gevraagd: Wat denk je? Waarom gebeurt dit? Wat kunnen we doen?
Albright roept ons op de fouten van het verleden niet te herhalen. Daarbij baseert ze zich mede op haar jeugdervaringen in het door oorlog verscheurde Europa en de kennis die ze opdeed als diplomaat.

Beyond the dikes / Voorbij de dijken

Marinke Steenhuis/Paul Meurs; Rotterdam, NAi Uitgevers, 2017; vertaling Vivien Reid en Clare Wilkinson, redactie Engelse versie Auke van den Berg

Er zijn weinig landen waar het water zozeer het landschap en de nationale identiteit bepaalt als in Nederland. De kwetsbare delta ligt telkens weer op de tekentafel om aangepast te worden aan de dreiging van het water. Klimaatverandering zorgt nu voor een volgende ronde van ingrepen. De klassieke strijd tegen het water is daarbij veranderd in een aanpak met het water. Voor het eerst worden de omvang van het Nederlandse waterproject en de resultaten ervan in het kust- en rivierenlandschap zichtbaar. Hoe Nederland met het water werkt brengt deze indrukwekkende operatie in beeld.

Dit boek laat dertig ingrepen langs de rivieren en de kust zien – projecten waarin waterbouw, cultuurhistorie, natuur en menselijk gebruik zijn samengebracht in weergaloze waterlandschappen, die verleiden om zelf op expeditie te gaan.

De tunnels

Greg Mitchell; Amsterdam, De Arbeiderspers, najaar 2017; uit het Engels vertaald door Olaf Brenninkmeijer, Auke van den Berg en Rob Kuitenbrouwer

In augustus 1961 verrees de Berlijnse Muur en binnen een jaar was een groep jonge West-Duitsers, overwegend studenten, tunnels aan het graven om familie, geliefden maar ook vreemdelingen uit het communistische Oost-Berlijn te helpen ontsnappen. De Amerikaanse televisiestations NBC en CBS, die hier lucht van kregen, probeerden in contact te komen met de tunnelgravers om een documentaire over zo’n tunnelproject te maken. De regering Kennedy, huiverig als ze was voor een confrontatie met de Sovjet-Unie (de Cubacrisis speelde in dezelfde periode), stelde echter alles in het werk om uitzending van deze documentaires te verhinderen.

In De Tunnels verweeft Greg Mitchell deze historische gebeurtenissen in een periode dat de wereld aan de rand van een Derde Wereldoorlog stond tot een boeiend geheel.

Handboek voor de heerser

Chinghua Tang; De Arbeiderspers, Amsterdam, najaar 2017, uit het Engels vertaald door Rob Kuitenbrouwer en Auke van den Berg

De fundamenten van ons leven

Wallace Stegner; Amsterdam, Lebowski, 2017, vertaald door Rob Kuitenbrouwer en Frank Lekens

Lyman Ward, gepensioneerd hoogleraar geschiedenis aan de universiteit van Berkeley, door een botziekte aan een rolstoel gekluisterd en in de steek gelaten door zijn vrouw, trekt zich terug in het huis van zijn grootouders in Grass Valley, waar hij als kind lange tijd woonde. Hij besluit daar, omringd door haar talloze brieven, prenten en artikelen, het levensverhaal van zijn grootmoeder te schrijven: een Victorian gentlewoman, schrijfster, illustratrice en aankomend lid van de literaire beau monde van New York, die in 1868 verliefd wordt op mijnbouwkundig ingenieur Oliver Ward en hem uiteindelijk naar het nog altijd Wilde Westen volgt om, onder vaak de meest primitieve omstandigheden, het nieuwe Amerika letterlijk van de grond af aan op te bouwen. Een groots en tragisch verhaal van een huwelijk dat uiteindelijk toch tot hun beider dood standhoudt en voor ons Nederlanders een fenomenale blik op de vroegste stedelijke en industriële evolutie van het Amerikaanse Westen.

Lyman Ward schrijft zijn verhaal in 1970, tegen de achtergrond van de politieke beroering van die tijd en de zonderlinge escapades van de hippies, yippies en bloemenkinderen aan de universiteit van Berkeley, vertegenwoordigd door zijn jonge assistente Shelly en haar man, de losbandige wereldverbeteraar Larry Rasmussen, van wie ze is weggelopen.

Zo wordt Stegner’s meesterwerk – in 1972 onderscheiden met de Pulitzer Prize – een tableau van drie huwelijken – dat van zijn grootouders, dat van hemzelf en dat van de jonge Shelly en Larry.

Wat dit boek ook geruchtmakend heeft gemaakt is het feit dat het min of meer losjes is gebaseerd op de ware geschiedenis van de ooit heel bekende maar inmiddels vergeten schrijfster Mary Hallock Foote en haar man, Arthur De Wint Foote, een van de grote Amerikaanse mijnbouwkundigen. Stegner maakt rijkelijk gebruik van haar vele bewaard gebleven brieven, maar geeft het verhaal toch een geheel eigen draai, reden waarom hij van plagiaat en van ‘kaping’ van iemands leven is beschuldigd. Toch twijfelt niemand eraan dat hij met Angle of Repose (de Amerikaanse titel) een grootse Amerikaanse roman heeft geschreven.

De vertalers ontvingen voor dit werk een projectsubsidie van het Nederlands Letterenfonds.

Crossroads – reizen door de middeleeuwen

Amsterdam, Allard Pierson Museum, september 2017; catalogus vertaald door Auke van den Berg, Olaf Brenninkmeijer, Rob Kuitenbrouwer en Marjolein van den Beld

Van 15 september 2017 tot en met 11 februari 2018 presenteert het Allard Pierson Museum de tentoonstelling Crossroads. Reizen door de middeleeuwen.

De tentoonstelling brengt een keur aan unieke objecten uit heel Europa bijeen, uit een periode die bekendstaat als ‘de donkere middeleeuwen’. Crossroads stelt dat cliché bij, door een fascinerend beeld te geven van migratie, contact en kruisbestuiving – van Europa in wording.

Europa kende in de vroege middeleeuwen (300–1000) een grote culturele diversiteit en veel verschillende volkeren die in beweging waren. De tentoonstelling laat de bezoekers zien en ervaren dat hierdoor in vroegmiddeleeuws Europa veel onderlinge contacten ontstonden.

Een droomcollectie; surrealisme in Museum Boijmans Van Beuningen   

Museum Boijmans Van Beuningen Rotterdam, 2017; vertalingen uit het Frans Rob Kuitenbrouwer

Sinds 1965 verzamelt Museum Boijmans Van Beuningen surrealistische kunst. Wat met een enkele aankoop begon, is in ruim een halve eeuw uitgegroeid tot een kerncollectie van wereldniveau met werken van Dalí, Magritte, Man Ray, De Chirico, Ernst en vele anderen. Het surrealisme, begonnen als literaire beweging, is geen stroming, maar eerder een collectieve houding of levensstijl waarin automatisme, toeval en het onderbewuste een centrale rol spelen. In de collectie van het museum bevinden zich schilderijen, sculpturen, objecten, tekeningen, grafiek en fotografie – maar ook een groot aantal surrealistische publicaties, tijdschriften, manifesten en pamfletten. Deze droomcollectie is nu voor het eerst samengebracht in een bestandscatalogus.

Gek van surrealisme

Catalogus onder redactie van conservatoren Saskia van Kampen-Prein (Museum Boijmans Van Beuningen), Keith Hartley (Scottish National Gallery of Modern Art) en Annabelle Görgen (Hamburger Kunsthalle). Museum Boijmans van Beuningen, februari 2017

Vertalingen Auke van den Berg, Olaf Brenninkmeijer en Rob Kuitenbrouwer

Deze rijk geïllustreerde tentoonstellingscatalogus verschijnt ter gelegenheid van de gelijknamige tentoonstelling in Museum Boijmans Van Beuningen (11 februari – 28 mei 2017).

In het voorjaar van 2017 staat Museum Boijmans Van Beuningen volledig in het teken van het surrealisme. Het museum laat de passie en belevingswereld zien van kunstenaars als Salvador Dalí, Max Ernst, René Magritte en Joan Miró, alsmede hun verdraaiingen van de dagelijkse werkelijkheid.

De ruim 300 werken in de expositie zijn afkomstig uit vier voortreffelijke privécollecties, die voor het eerst zijn samengebracht.

The Making of Donald Trump

David Cay Johnston; Amsterdam, Ambo/Anthos, januari 2017, vertaald door Auke van den Berg en Rob Kuitenbrouwer

Recensies The Making of Donald Trump

Maartje Somers, NRC, 20-01-17 (**)

Het nu vertaalde boek van David Cay Johnston, een onderzoekjournalist met een Pulitzer Prize op zak, tekent Trump als een rasoplichter met dictatoriale neigingen.

Johnston concentreert zich op Trumps vastgoed- en casino-avonturen in de jaren tachtig en negentig, van zijn flirts met New Yorks maffiose aannemers tot zijn protectie, om nooit opgehelderde redenen, van de veroordeelde drugscrimineel Joseph Weichselbaum. Johnston schrijft het allemaal schuimbekkend op.

Thomas von der Dunk, de Volkskrant,  20-01-17 (****)

Met Donald Trump krijgen de Verenigde Staten als 45ste president een racist... [volgen 14 ernstige verwijten, afgesloten met:] ... aartsleugenaar met de intellectuele spanningsboog van een verwend kind, die voortdurend zijn eigen waarheid fabriceert. [Aldus] blijkt uit biografische portretten van de gelauwerde Amerikaanse onderzoeksjournalist David Cay Johnston, The Making of Donald Trump, en van het The Washington Post-duo Michael Kranish en Marc Fisher, Trump. Het eerste boek beperkt zich tot Trumps zakelijke activiteiten voor hij de politiek inging, bij de tweede komt ook Trumps electorale verovering van Amerika aan bod.

Men leze beide boeken, desnoods met knijper op de neus. Trump komt eruit naar voren als een volslagen egomane zakenman zonder enige moreel doel, omdat hij slechts één doel in het leven kent: overal en altijd te winnen, ongeacht hoe. Het contrast met zijn voorganger kan niet groter zijn.

Goddelijke kunst

Navid Kermani; Cossee, Amsterdam, 2016, vertaald uit het Duits door Olaf Brenninkmeijer

Met een open blik, een open hart en een tomeloze nieuwsgierigheid staat Navid Kermani oog in oog met de grote en ook de minder bekende meesterwerken van de christelijke kunst. Het is een gedurfde onderneming: de oriëntalist, moslim en koranexpert Kermani bekijkt en interpreteert dramatische en overweldigende schilderijen, van Caravaggio tot Botticelli en van Rembrandt tot Gerhard Richter, op een boeiend andere, nieuwe manier.

Niet vooringenomen door geloofsdogma’s en ingesleten interpretaties kijkt Kermani naar bekende schilderijen en ziet het beeld dat kunstenaars zich van het christendom gevormd hebben. Waarom lijkt Maria in Michelangelo’s piëta bijvoorbeeld veel jonger dan haar net van het kruis gehaalde zoon? Kermani wijst ons op gedurfde details en onorthodoxe speelse ingevingen van de schilders, constateert overeenkomsten tussen Bijbel en Koran en stelt kritische vragen over het symbool van het kruis.

Navid Kermani ontving voor dit boek in 2015 de Friedenspreis des Deutschen Buchhandels.

Kerstmisdaadverhalen

Samengesteld door Otto Penzler; Amsterdam, Uitgeverij Q, oktober 2016, vertaling Rob Kuitenbrouwer en Miebeth van Horn

Otto Penzler is de eigenaar van The Mysterious Bookshop in New York. Hij is een van 's werelds grootste kenners op het gebied van spanning en thrillers. Hij verzamelde allerlei misdaadverhalen die rond Kerstmis spelen, zowel oude als moderne. Lees over misdaad onder de mistletoe, dodelijke kerstpuddings en meedogenloze kerstmannen.

Deze bundel bevat spannende en grappige verhalen van onder andere: Arthur Conan Doyle, Mary Higgins Clark, Peter Robinson, Sara Paretsky, Donald E. Westlake en Colin Dexter.

Femmy Otten: Slow Down Love

John C. Welchman; Rotterdam, NAi010 Publishers, oktober 2016, vertaald door Auke van den Berg

Femmy Otten is vooral bekend geworden als een van de drie kunstenaars die in 2014 opdracht kregen een staatsieportret van Koning Willem-Alexander te maken. In 2013 was zij de winnaar van de Volkskrant Beeldende Kunst Prijs.

In haar verstilde wandcomposities laat zij op intuïtieve wijze verschillende temporaliteiten met elkaar versmelten. Haar protagonisten – vrouwen, mannen en mythologische wezens gemaakt van gips of hout – duiken op uit een spierwitte wand. Tekeningen in serene lijnen, waterige kleurmonsters en geschilderde fresco’s voltooien de mythische wereld waarin zij haar poëtische logica schept. Tijd is een van de belangrijkste instrumenten in haar intensieve proces. ‘Hierin ligt’, in de woorden van kunsthistoricus John C. Welchman, ‘het avontuur van Ottens werk, de culminatie van vele uren – doorgebracht met snijden of schilderen. Het is uiteindelijk de manier om dingen te maken die niet kunnen liegen.’

Katoen: de opkomst van de moderne wereldeconomie

Sven Beckert; Amsterdam, Hollands Diep, september 2016, vertaald door Auke van den Berg en Sjaak de Jong

In zijn belangrijke nieuwe boek Katoen, de opkomst van de moderne wereldeconomie stelt historicus Sven Beckert in een even uitgebreide als kleurrijke geschiedschrijving dat katoen de drijvende kracht achter de industriële revolutie van de negentiende eeuw is geweest.

De welvaart in de katoenindustrie hing nauw samen met de opkomst van het moderne kapitalisme. De grote winst die met deze grondstof te behalen viel, zorgde voor een continue strijd tussen slaven, planters, handelslieden, politici, arbeiders en fabrikanten. De handel zorgde voor grote welvaartsgroei, maar ook voor stuitende economische ongelijkheid. Zo kreeg het kapitalisme door de katoenindustrie in zeer korte periode een heel ander gezicht. Sven Beckert laat op briljante en caleidoscopische wijze zien hoe tekenend deze omwenteling is geweest voor de wereld waarin we nu leven.

En wat heeft dat met mij te maken?

Sacha Batthyany; Amsterdam, Hollands Diep 2016, vertaald uit het Duits door Olaf Brenninkmeijer

Sacha Batthyany is een telg uit een oud Hongaars adellijk geslacht. Als hij ontdekt dat zijn tante in de Tweede Wereldoorlog betrokken is geweest bij de moord op een groep Joden, gaat hij op zoek naar het verleden van zijn familie. Zijn zoektocht werpt belangrijke vragen op, met betrekking tot zijn familie, maar ook tot zijn eigen identiteit.

Trouw: 'Wat een verpletterend, vol vaart geschreven verhaal. Dit overrompelende boek zal de lezer niet in de koude kleren gaan zitten.'

Historisch Nieuwsblad: 'Dit is het mooiste boek over de Tweede Wereldoorlog van dit jaar.'

Der Spiegel: ‘Een schitterend geschreven boek dat afdaalt in de duistere spelonken van een familiegeschiedenis. En een geweldige beschouwing over de betekenis van het verleden voor de wereld van nu.’

Cai Guo-Qiang: My Stories of Painting

Bonnefantenmuseum Maastricht, Walther König, 2016

Op 29 september 2016 ontving Cai Guo-Qiang (1957, Quanzhou, Fujian, China) de Bonnefanten Award for Contemporary Art 2016 (BACA). 

Cai Guo-Qiang werd geboren in China, maar woont en werkt tegenwoordig in New York. Zijn beroemde buskruitexplosies en enorme installaties zitten vol leven en explosieve energie. Ze overschrijden de grenzen van het tweedimensionale en zijn naar buiten gericht, naar de maatschappij en de natuur. Cai was tevens curator van het eerste Chinese paviljoen op de 51e Biënnale van Venetië (2005) en was Director of Visual and Special Effects tijdens de openings- en slotceremonie van de Olympische Spelen in Peking in 2008.

Publicatie

Het boek Cai Guo-Qiang: My Stories of Painting is een belangrijk onderdeel van de BACA en bevat teksten van Cai Guo-Qiang, Stijn Huijts, artistiek directeur van het Bonnefantenmuseum, en Lars Nittve, voormalig directeur van het museum M+ in Hongkong. De publicatie is beschikbaar in het Engels en Nederlands. De vertalingen werden gemaakt door Bookmakers Vertalersteam.

Cols

Michael Blann; Thoth, Bussum 2016, vertaald uit het Engels door Wilfried Simons en Olaf Brenninkmeijer

Schitterend fotoboek voor wieler- en landschapsfans over de mooiste beklimmingen van Europa, met adembenemende foto’s van meesterfotograaf en voormalig profwielrenner Michael Blann en tekstbijdragen met de persoonlijke herinneringen van vedetten als Greg LeMond, Robert Millar, Allan Peiper, Stephen Roche, Lizzie Armitstead, Ivan Basso, Bernie Eisel, Maurizio Fondriest, Andy Hampsten en Sean Kelly.

Herbarium

Caz Hildebrand; Bussum, Thoth, 2016, vertaald uit het Engels door Jeske Nelissen, Marjolein van den Beld en Olaf Brenninkmeijer

Prachtig vormgegeven vademecum over het kweken van kruiden en hun culinaire en medicinale gebruiksmogelijkheden.

Herbarium is een hedendaagse versie van het traditionele herbarium, in een frisse vorm gegoten voor een jonger publiek en een nieuwe generatie koks. Het is niet alleen een handleiding voor een goed en gezond leven, maar ook een inspirerend naslagwerk voor koks, tuiniers en levenskunstenaars.

De nieuwe odyssee - Het verhaal van de Europese vluchtelingencrisis

Patrick Kingsley; Amsterdam, Uitgeverij Q, juni 2016, vertaald door Rob Kuitenbrouwer

Europa wordt geconfronteerd met de grootste golf van migratie sinds de Tweede Wereldoorlog. Patrick Kingsley bezocht zeventien verschillende landen en reisde vele routes mee met de vluchtelingen. Dit is zijn ongeëvenaarde verslag van wie deze reizigers zijn. Het gaat over waarom ze blijven komen, en hoe ze dat doen. Het gaat over de smokkelaars die hen op weg helpen en de kustwacht die ze redt aan de andere kant van de zee. Over de vrijwilligers die ze eten brengen, de mensen die ze huisvesten en de grenswacht die ze buiten de deur probeert te houden. En over de politici die wegkijken.

Marcel Hulspas, de Volkskrant 16 juli 2016: 'De nieuwe Odyssee is Hamlet zonder de prins.'

Economie! Uitgelegd in woord en beeld door de grootste economen.

Benoist Simmat & Vincent Caut; Bussum, Thoth, Bussum, 2016, vertaald door Rob Kuitenbrouwer

'Iedereen wil de economie begrijpen maar niemand verdiept zich nog in de grote denkers ervan', schrijft auteur Benoist Simmat, econoom en essayist, die met illustrator Vincent Caut ons rondleidt in de grote galerij van de economische geschiedenis. In 37 met strips geïllustreerde portretten, beknopt, treffend en goed gedocumenteerd, worden de bijdragen van deze meesterdenkers met humor ontleed en hun intellectuele nalatenschap geëvalueerd.

ManagementIssues.com, april 2016, Max Herold: Het leukste economieboek dat ik in jaren heb gelezen. En ook een van de overzichtelijkste. Alle grote economen, van Adam Smith en Karl Marx tot aan Sen, Stiglitz en Piketty, ze komen allemaal aan bod waarbij de kerngedachten van al deze personen helder worden verwoord. Dat is nuttig als je economie-examen op de HAVO of het Atheneum moet doen.

De Morgen (Be), Lode Vanoost, vrijdag 8 april 2016: ‘Vertaler Rob Kuitenbouwer is er overigens zeer goed in geslaagd de Franse 'jeux de mots' te herinterpreteren naar het Nederlands. Pas évident.’

Post-War Reconstruction in the Netherlands 1945-1965; the Future of a Bright and Brutal Heritage

Anita Blom, Simone Vermaat e.a.; Rotterdam, NAi010 Publishers, 2016; Engelse vertaling Vivien Reid (Engelse vertaling), redactie Engelstalige editie Auke van den Berg

Europa kwam zwaar gehavend uit de Tweede Wereldoorlog. Nederland pakte, ondanks de omvang van de oorlogsschade en de armoede, de wederopbouw voortvarend op. Gebombardeerde steden en dorpen herrezen uit het puin en dankzij centrale sturing werd Nederland ruimtelijk opnieuw ingericht. Ook in economisch en sociaal-maatschappelijk opzicht vonden ingrijpende vernieuwingen plaats.

Het gevoel van optimisme leidde tot een verrassend grote diversiteit in architectuur, stedenbouw en landschapsinrichting. De toepassing van nieuwe technieken en materialen leidde tot bijzondere experimenten. Bovendien werden veel bouwwerken voorzien van monumentale kunst, waarbij architecten en kunstenaars nauw samenwerkten. De wederopbouw van Nederland in de jaren 1945-1965 was een prestatie van formaat.

Waar is Warhol?

Catherine Ingram & Andrew Rae; Bussum, Thoth 2016, vertaald door Olaf Brenninkmeijer

Geïllustreerde gids van de kunstgeschiedenis voor jong en oud

Als Andy Warhol door de tijd had kunnen reizen, waar was hij dan naartoe gegaan? Om daar achter te komen krijgt hij in Waar is Warhol? zijn eigen tijdmachine... Ga met Andy mee en maak een reis door de geschiedenis van de kunst. Hij duikt op in twaalf iconische momenten uit de kunstgeschiedenis, van Michelangelo in de Sixtijnse Kapel tot Jean-Michel Basquiat in de straten van New York, van de Franse impressionisten in Trouville tot de Duitse modernisten in het Bauhaus. Aan de lezer de taak hem tussen de andere aanwezigen op te sporen. Al speurend naar Andy zal de lezer tussen de menigte talrijke bekende historische figuren en kunstwerken uit de betreffende periode herkennen.

Werklust: biografie van een gebruikslandschap/Biography of a landscape in transition

Theo Baart; Rotterdam, NAi010 Publishers, november 2015, Engelse vertaling Vivien Reid, redactie Auke van den Berg

Theo Baart fotografeert al veertig jaar vol verwondering de lotgevallen van het landschap van zijn jeugd: het gebied nabij de luchthaven Schiphol. Nergens in Nederland staat het landschap zo onder druk; alle thema's van de ruimtelijke ordening komen in deze regio in uitvergrote vorm aan de orde.
Met een persoonlijke invalshoek beschrijft Baart in woord en beeld hoe een agrarisch gebied door verstedelijking en de gevolgen van de globalisering zich naadloos voegt in de metropoolregio Amsterdam. Hij verhaalt over de sloop van de buitenwijk, in het kader van de centrumplannen voor Hoofddorp, tot het vollopen met grote infrastructuur van een ooit lege polder.

Theo Baart fotografeert het alledaagse landschap met zijn nieuwbouwwijken, snelwegen en winkelcentra als spiegel van de Nederlands cultuur. Werklust toont hoe het Nederlandse landschap totaal op zijn kop is gezet in veertig jaar tijd aan de hand van één markant en persoonlijk voorbeeld.

Er was eens in Rusland. Macht en weelde: de opkomst van de nieuwe rijken

Ben Mezrich; Amsterdam,Uitgeverij Q, 2015, vertaald door Rob Kuitenbrouwer en Auke van den Berg

Er was eens in Rusland vertelt het waargebeurde verhaal van de oligarchen: de nieuwe rijken die miljarden verdienden aan de privatisering van staatsbedrijven na de ineenstorting van de Sovjet-Unie. Een van hen is Boris Berezovski. Hij begint met de verkoop van tweedehands auto's, daarna wordt hij samen met Abramovitsj (die later de voetbalclub Chelsea zal kopen) miljardair in de olie. De oligarchen gebruiken hun miljarden om de communisten niet opnieuw aan de macht te laten komen en helpen Vladimir Poetin in het zadel.

De opkomst van Poetin is de ondergang van Berezovski. Hoe hard Berezovski hem ook met 'zijn' media bestookt, Poetin wint de strijd. Abramovitsj keert zich af van zijn mentor Berezovski. Die vlucht naar Londen, later gevolgd door zijn rechterhand Litvinenko die een pijnlijke en in de media breed uitgemeten dood sterft aan vergiftiging met polonium. Berezovski zelf verliest zijn proces tegen Abramovitsj om zijn aandeel in hun miljardenbedrijf en wordt kort daarna dood aangetroffen. De officiële lezing is dat het zelfmoord zou zijn geweest.

Miró & Cobra: een experimenteel spel

Tentoonstellingscatalogus Cobra Museum Amstelveen, 2015, vertaald door Auke van den Berg, Olaf Brenninkmeijer, Rob Kuitenbrouwer

De tentoonstelling Miró & Cobra. Een experimenteel spel (2015) belicht de verwantschap tussen Joan Miró en de CoBrA beweging, iets dat nog niet eerder gedaan was.

De verbindende factor tussen Joan Miró en de Cobra-kunstenaars is een speelse en experimentele benadering van kunst. Het experimenteren met materialen, vormen en werkwijzen was voor de Spaanse meester alsook voor de naoorlogse generatie van Cobrakunstenaars een bron van kennis en vernieuwing.

Door kunstwerken van Miró en CoBrA met elkaar in verband te brengen geeft de tentoonstelling inzicht in de gedeelde speelse en poëtische houding die de basis vormt voor de kunst van Joan Miró en de Cobra- kunstenaars.

Brieven van de Wehrmacht 

Duitse soldaten vertellen over hun oorlog, oorspronkelijke brieven naar huis van het front, bezorgd en ingeleid door Marie Moutier, Arbeiderspers Amsterdam, 2015, vertaald uit het Duits (brieven) en het Frans (begeleidende tekst) door Olaf Brenninkmeijer en Rob Kuitenbrouwer

Hannah Arendt had het over de banaliteit van het kwaad: in deze brieven vinden we eerder het kwaad van de banaliteit. Duitse soldaten waren zich scherp bewust van de gruwelen die ze waarnamen of zelf aanrichtten, maar vanuit hun gezichtspunt waren die misdaden simpelweg een aspect van hun dagelijks leven, en zelden het belangrijkste. Wat ze aten, waar ze sliepen, wat ze dachten van hun kameraden en hoe ze hun familie misten, dat waren zaken die hen in het algemeen veel meer bezighielden.

ZERO: Let Us Explore the Stars

Tentoonstellingscatalogus Stedelijk Museum Amsterdam, 2015, vetaald door Auke van den Berg

In de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw experimenteerde de kunstenaarsgroep ZERO met de meest innovatieve materialen en media. Na de zware oorlogsjaren wilden de aan dit internationale netwerk verbonden kunstenaars de kunst een nieuwe toekomst geven. In 1962 was de eerste museale presentatie van ZERO te zien in het Stedelijk.

In 1965 volgde een uitgebreidere tentoonstelling: Nul 1965, een van de hoogtepunten in de geschiedenis van de beweging. Precies vijftig jaar daarna presenteert het Stedelijk opnieuw een overzichtstentoonstelling van deze radicale kunstenaarsgroep. ZERO – Let Us Explore the Stars maakt zichtbaar hoe de aan de beweging verbonden kunstenaars, waaronder Armando, Heinz Mack, Henk Peeters, Otto Piene, Jan Schoonhoven, Günther Uecker, Lucio Fontana, Yves Klein, Piero Manzoni, Jean Tinguely en Yayoi Kusama, de betekenis en vorm van de kunst blijvend hebben veranderd.

Inside Le Corbusier’s Philips Pavilion – A multimedia space at the 1958 Brussels World Fair 

Peter Wever; NAi010 Rotterdam, mei 2015, Engelse vertaling Vivien Reid, redactie Engelse vertaling Auke van den Berg

Le Corbusier ontwierp voor de Wereldtentoonstelling in Brussel in 1958 het Philips-paviljoen, zijn enige bouwwerk voor een Nederlandse opdrachtgever. In het onconventionele paviljoen vond de experimentele voorstelling Le poème électronique plaats met film, licht, kleur, ruimte en muziek, die met anderhalf miljoen bezoekers wordt beschouwd als de eerste multimediavoorstelling voor het grote publiek. Veelzeggend is de beschrijving dat een bezoeker de voorstelling ervoer ‘als een mier in een orkaan’.

Honingdauw

Edith Pearlman; Amsterdam, Lebowski , mei 2015,  vertaald door Rob Kuitenbrouwer en Paul van der Lecq

Eerste vertaalde bundel van Edith Pearlman, die op 78-jarige leeftijd internationaal doorbrak en alom wordt beschouwd als een van de belangrijkste schrijvers van korte verhalen ter wereld.

Sofie De Smyter, De Morgen: ‘Pearlmans verhalen doen wat goede korte verhalen doen: met welgebouwde zinnen en scherpe opmerkingen komen ze over als uitgepuurde romans. In de twintig verhalen van haar: vijfde bundel toont ze dat je geen kunstgrepen moet uithalen om te scoren: gewoon is spectaculair genoeg.'

Jann Ruyters en Wils Rebergen, Trouw: 'Pearlman munt uit in de ironische portrettering: "Ze droeg overhemdjurken, hele lange, om de aandacht af te leiden van haar Keltische heupen en achterwerk, en altijd blauw: leiblauw, korenbloemblauw, de lucht voor een storm."' 

Mijn leven als een vreemd land

Brian Turner - Arbeiderspers Amsterdam, 2015, vertaald uit het Engels door Auke van den Berg en Olaf Brenninkmeijer

Een soldaat met de ziel van een dichter

2003: Sergeant Brian Turner bevindt zich in de voorhoede van een konvooi dat de Iraakse woestijn in trekt. Tien jaar later ligt hij hallucinerend wakker naast zijn vrouw. Hij is een drone en vliegt over een landschap waarin alle slagvelden van de afgelopen eeuwen samenkomen. Het is een droom die zich elke nacht herhaalt. 

In deze indrukwekkende memoires maakt Brian Turner de lezer deelgenoot van zijn oorlogservaringen. Hij plaatst zijn eigen indrukken van Irak en Bosnië tegenover die van anderen die door de jaren heen ten strijde trokken, zoals zijn overgrootvader (Eerste Wereldoorlog), grootvader (Tweede Wereldoorlog), vader (Koude Oorlog) en oom (Vietnam).Door middel van indringende beelden en verrassende perspectieven krijgt zijn persoonlijke verhaal een universele lading. Als geen ander laat hij zien wat het betekent om soldaat en mens te zijn.

Marlene Dumas: The Image as Burden

Tentoonstellingscatalogus Stedelijk Museum Amsterdam, 2014, Auke van den Berg, Olaf Brenninkmeijer en Rob Kuitenbrouwer

Met bijna tweehonderd schilderijen en tekeningen, uit particuliere en museale verzamelingen over de hele wereld, is Marlene Dumas – The Image as Burden de eerste grote solotentoonstelling van formaat sinds 20 jaar van Dumas in Nederland, en geeft een indringend overzicht van haar oeuvre vanaf de late jaren 70 tot nu. De tentoonstelling omvat niet alleen haar belangrijkste en meest iconische werken, maar ook minder bekende schilderijen en tekeningen, waaronder vele werken die nooit eerder in Nederland zijn getoond en een aantal van haar meest recente schilderijen. De expositie ontleent zijn titel aan het werk The Image as Burden (1993). Het is een verwijzing naar het conflict tussen het schilderkunstige gebaar en de illusie van de voorstelling.

Dijken van Nederland/Dutch Dikes

Eric-Jan Pleijster e.a. Rotterdam, NAi010 Publishers, 2014, Engelse vertaling Vivien Reid e.a., redactie engelstalige editie Auke van den Berg 

Nederland telt vele duizenden dijken. Dijken zijn de dragers van ons landschap en hebben grote cultuurhistorische waarde. We wonen in dijkhuisjes aan de Waalbandijk, fietsen over de slingerende West- Friese Omringdijk of bezoeken het monument op de Afsluitdijk. Desondanks voldoen lang niet alle dijken aan de huidige veiligheidsnormen. Om onze veiligheid te kunnen garanderen, is daarom kennis over dijken nodig. Het is tijd voor een overzicht én een blik op de toekomst, in een standaardwerk: Dijken van Nederland.

Ondanks het belang voor onze geschiedenis, economie, cultuur en natuur zijn onze dijken nooit goed in kaart gebracht. Dat is opmerkelijk, want zonder dijken had Nederland niet bestaan. Ze zijn onze belangrijkste uitvinding. In dit boek worden, aan de hand van de eerste Dijkenkaart van Nederland, de Nederlandse dijken voor het eerst als geheel beschreven.

Slaapwandelaars – hoe Europa in 1914 ten oorlog trok

Christopher Clark; Amsterdam, De Bezige Bij, 2013, vertaald door Bookmakers

Een greep uit de recensies:

Christopher Clark stelt onze simplistische visie op de aanloop van de Eerste Wereldoorlog overtuigend bij. Peter Jacobs, De Standaard (Be), 12-04-2013 ****

Eens in de zoveel tijd lees je een boek dat je wereld op z’n kop zet. En dan bedoel ik niet het inkleuren van kennis­lacunes waarvan je het bestaan niet wist. Nee, dan heb ik het over het volledig binnenstebuiten keren van wat daarvoor evidenties waren. Dat de eerste helft van de twintigste eeuw was roodgekleurd door Duitse agressie – en dat van de weeromstuit de tweede helft in het teken stond van de inkapseling van Duitsland – was zo’n in steen gebeitelde vanzelf­sprekendheid.

Tot ik tijdens Kerst het onvolprezen Sleepwalkers van de Australiër Christopher Clark las.

Ewald Engelen, De Groene Amsterdammer, 22-01-2014

Een magistrale studie van de Eerste Wereldoorlog.

Henk van Renssen, Vrij Nederland, 18-12-2013 ****

Een monumentale, meesterlijke studie [...] duizelingwekkend minutieus. [...] Clark [is] uitnemend geslaagd in het doel dat hij zich stelde met het schrijven van Slaapwandelaars. Hij wilde aantonen hoe WO I kon uitbreken en niet waarom, schrijft hij in de inleiding.

Bernard Hulsman, NRC,  2013-04-07 *****

Slaapwandelaars is een indrukwekkende studie. Maar de titel is eigenlijk onjuist. Diplomaten en regeringsleiders wisten van begin af aan dat de moordaanslag in Sarajevo alleen maar kon leiden tot een Europese oorlog. En velen zagen daar verlangend naar uit. Velen dragen de verantwoordelijkheid voor die twintig miljoen doden.

Marcel Hulspas, De Volkskrant,  20-04-2013 *****

Olaf Brenninkmeijer (1961)

Geboren en getogen in de Achterhoek. Studeerde taal- en literatuurwetenschap in Tilburg en Engels in Nijmegen, en volgde daarna een gespecialiseerde vertaalopleiding (COCTV-Engels). Heeft belangstelling voor geschiedenis, kunst en cultuur, en is dol op zeilen.